AUTOVRIJ, MAAR NIET AUTOLOOS
Het Spaanse stadje Pontevedra ligt 70 kilometer ten zuiden van Santiago de Compostella. Het heeft iets meer dan 83.000 inwoners, een basiliek, een fraaie binnenstad met veel gotische gebouwen – overgoten met zon; kortom een aantrekkelijke plaats om als toerist eens binnen te rijden. Maar wacht …, dat gaat niet lukken. De stad is autovrij.
Onze heilige koe, die ogenschijnlijk overal in de westerse wereld dezelfde privileges geniet als de koe van vlees en bloed in India, stuit vanaf het einde van de jaren negentig in Pontevedra op een bijna algeheel verbodsbord. Miguel Fernández Lores, de burgemeester van de stad, had in 1999 – het jaar dat hij aantrad – een eenvoudige filosofie: een autobezitter heeft niet het recht openbare ruimte op te eisen. ‘Luister eens,’ spreekt de man, bij het open raam van zijn ambtskamer, ‘vroeger passeerden hier dagelijks 14.000 auto’s en nu hoor je mensen praten en vogeltjes zingen.’ En inderdaad, de hectiek van het stadsleven, met haar claxonnerende automobilisten, motorrijders en de niet aflatende stoet auto’s die voorbij trekt, ontbreekt hier volledig. ‘Er is ruimte voor bejaarden en spelende kinderen, zonder dat de ouders angst hoeven te hebben voor verkeersdrukte.’ Het plan werd vanaf 1999 in stappen doorgevoerd. De nadruk voor de nieuwe stadsinrichting werd afgestemd op mensen, niet op voertuigen. Uiteraard is er vrije doorgang voor leveranciers, ambulances, politieauto’s en mensen die per se en aantoonbaar hun auto nodig hebben.
De maatregelen die de burgervader trof, waren simpel; de resultaten verbluffend. Er kwamen ondergrondse parkeergarages, verkeerslichten werden vervangen door rotondes en er verschenen bankjes en speeltoestellen voor kinderen op plekken waar eens auto’s langs raasden. De oogst was enorm. In dezelfde straten waar tussen 1996 en 2006 nog dertig mensen omkwamen in verkeersongevallen, stierven er in de daarop volgende tien jaar slecht drie in het verkeer. En sinds 2009 geen enkele. Het aantal verkeersongelukken waar de politie voor nodig was, liep terug van 1203 in 2000 naar 484 in 2014. De CO2-uitstoot verminderde met 70% en in het centrum is de bevolking met 12.000 toegenomen. Ook is er meer ademruimte voor het midden- en kleinbedrijf, omdat grote winkelcentra geweerd werden. Burgemeester Lores kan overigens wel over zijn hart strijken. Als een bruidspaar in de stad gaat trouwen, mag het stel zelf met de auto komen, de gasten evenwel niet. Hetzelfde voorrecht geniet een overledene, die met de lijkwagen de stadsgrens passeert.
De stad vaart er wel bij. De enige kritiek die men af en toe hoort, gaat over het aantal parkeerplaatsen en het gebrek aan openbaar vervoer vanaf de parkeergarages buiten de stad. Pontevedra is een compacte stad, stelt Lores. ‘Je kunt in 25 minuten te voet de hele binnenstad oversteken.’ In een stad die vroeger veel verkeersstress kende, wandelen nu mensen rustig rond. De inwoners van Pontevedra zijn gelukkiger. Miguel Fernández Lores is bezig aan zijn vijfde ambtstermijn als burgemeester. ‘Mensen zijn niet dom,’ zegt Lores. ‘Ook al staan ze politiek gezien niet altijd achter je, ze kunnen wel waardering opbrengen voor je successen.’
Hoe ‘carfree’ door toedoen van één man ‘carefree’ werd!
