FORGET IT, JAKE, IT IS CHINATOWN
Van alle uitingen van kunst die je ogen en oren strelen blijven er maar weinig in je geheugen hangen. Ik was een fanatieke filmliefhebber (nog wel een beetje) en ik maakte vroeger lijstjes van ‘de beste films’. Jarenlang stond deze film op nummer 1: Chinatown.
Jack Nicholson speelt in deze door de vermaarde Roman Polanski geregisseerde rolprent uit 1974 zijn meest indrukwekkende rol, die van privédetective Jake Gittes. Chinatown handelt over corruptie in het Californische waterbeheer in het gebied rondom Los Angeles in de jaren dertig van de vorige eeuw. Ten eerste wordt de sfeer uit die tijd – compleet met oldtimers en slim uitgezochte locaties – subliem neergezet. Het plot is meesterlijk. (Je blijft je bijvoorbeeld lange tijd afvragen waarom de film Chinatown heet.) Nicholson is heerlijk op dreef en manifesteert zijn half-krankzinnige karakter, dat hier goed tot z’n recht komt. Er wordt iemand vermist en Gittes komt in contact met de echtgenote en haar schimmige vader. Meer moet ik er eigenlijk niet over zeggen, mocht je de film nog niet kennen. Het is voor mij de film van de geslaagde quotes. Gittes loopt het mortuarium in en zegt het grammaticaal onjuiste: ‘Hi mate, I dropped by to see who dropped dead lately.’
De casting is voortreffelijk. Faye Dunaway als de kwetsbare weduwe die veel te verbergen heeft en John Huston als haar vader Noah Cross, een exponent van alles dat verderfelijk is aan de mens. Dit is geen fictie, denk je, als je dit schepsel zich door het hete Californië ziet bewegen. ‘Politicians, ugly buildings and whores all get respectable, if they last long enough,’ zegt hij op een gegeven moment.
De cynische houding van Gittes suggereert dat hij niet over de scherpzinnigheid beschikt die een detective dient te hebben. Maar hij merkt op de cruciale momenten wel degelijk op hoe de vork in de steel zit. Als een eenzame man met een zwaar verleden sleept hij zich door het verhaal heen, een gevoel dat nog eens onderstreept wordt door de tragisch langzame trompetsolo die het thema van de film onderstreept. Componist Jerry Goldsmith was hier verantwoordelijk voor. De enige reden waarom hij hiervoor geen Oscar kreeg, was dat uitgerekend in hetzelfde jaar The Godfather II verscheen.
De film zou zomaar een succesvolle rentree kunnen maken in onze tijd, met het oog op alle bedenkelijke praktijken die direct of indirect met geld van doen hebben. De wereld van bedrog en ondermijning van gezag viert opnieuw haar hoogtijdagen. Laat je je makkelijk meevoeren door een plot dat ogenschijnlijk veel raakvlakken kent met de wereld om ons heen, dan moet Chinatown je wel raken.
