DAGJE UIT NAAR DE KROTTENWIJK
De helft van de 14,6 miljoen inwoners van Manilla woont in krottenwijken. De Filipijnse hoofdstad is ’s werelds tweede risicostad als het gaat om overstromingen, aardbevingen en tsunami’s. Andere in het oog springende kenmerken: chaos, luchtvervuiling, overbevolking en misdaad. En juist deze onaantrekkelijke wereld wordt aan toeristen voorgeschoteld door Smokey Tours, die voor 15 euro rondleidingen geven door Smokey Mountain. Op deze voormalige vuilnisbelt wonen 30 000 mensen, die afval recyclen en dagelijks in complete armoede de zon zien ondergaan.
Slum tourism is de term die deze relatief nieuwe vorm van toeristenvermaak is meegegeven. De kritiek erop is voorspelbaar: onterend voor de mensen die te kijk worden gezet. De andere visie is even voor de hand liggend: vergroting van het sociaal-maatschappelijk besef en financiële bijdrage aan de armen.
De gidsen van Smokey Tours leiden westerse toeristen door steegjes en langs werkterreinen van de bewoners. Ze overladen hen met informatie, valt te concluderen uit de korte documentaire op Youtube. Er is nauwelijks elektriciteit en zaklampen verkopen er goed. Drinkwater is er niet en vooral het gebrek aan woonruimte valt op, alsmede de sompige ondergrond; het blijft immers een vuilnisbelt. De toeristen grijpen geregeld naar een zakdoek om de stank af te wenden. Toch is het afval een bron van leven, zo wordt de nieuwsgierige toerist verteld. Volwassenen en kinderen zijn er tien uur per dag bezig om lege flessen, plastic en ijzer te sorteren voor recycling. Dit levert hen tot elf dollar per dag op. Ook zoeken ze er naar etenswaren, gedumpt door fastfoodrestaurants. ‘Gelieve geen foto’s te maken,’ herinnert een gids een Amerikaan aan de eerder gemaakte afspraak. Smokey Tours houdt er codes op na.
Manilla kent een bevolkingsdichtheid van 42 857 mensen per vierkante kilometer. Bij een stad als Den Haag bedraagt deze 6344. De nabijgelegen Pasig rivier is vervuild. Er wordt vanuit een bootje gevist …, naar plastic flesjes. Longontsteking is doodsoorzaak nummer een en de gemiddelde leeftijd 40 – 45. Toch weet Smokey Tours een positieve snaar te raken. De gidsen zijn bewoners van het armtierige gebied. Ze verdienen er wat geld mee en de overige inkomsten gaan naar lokale projecten, waaronder schoolboeken en meubilair voor het plaatselijke schooltje.
Een half uurtje rondneuzen op het internet heeft me ervan overtuigd dat Manilla een van de ergste plekken ter wereld is om te leven als mens en dier. Welke toerist loopt hier dan z’n hotel uit en laat zich rondleiden in een sloppenwijk, vraag ik me af. Welke vakantieganger kiest Manilla als bestemming? Heb je alles in de wereld gezien en kun je je nieuwsgierigheid niet bedwingen? Helpt het je relativeringsvermogen door met eigen ogen te zien dat de geboorteplek en afkomst van de mens een alles bepalende rol speelt in zijn bestaan? Ik weet het niet. Ik zou er zelf niet voor kiezen. Is je insteek een bijdrage leveren aan het welzijn van de kanslozen, dan gaat mijn duim omhoog. Wat opvalt in de documentaire is dat de bewoners van Smokey Mountain vrij positief reageren op de aanwezigheid van de toeristen. Kinderen lopen lachend achter het gezelschap aan.
Slum tourism ontstond in de jaren tachtig van de vorige eeuw in Zuid-Afrika, waar bewoners van de townships hun wijk openstelden voor blanken. Hier kwamen duizenden toeristen op af, aangespoord door de hoge nieuwswaarde die apartheid in die tijd kende. In eigen land kennen we het verschijnsel slum tourism niet; een mens blijft z’n zegeningen tellen.