DE EIGENHEID VAN JAPAN

Mijn moeder is 100 jaar oud geworden en daar kwam de burgemeester in vol ornaat voor langs, met een cadeau en een korte toespraak. Het is maar de vraag of deze traditie in Japan bestaat of blijft bestaan; er zijn in dit land immers zeventigduizend mensen honderd jaar of ouder. Van hen is 88% vrouw. Zeventigduizend op een bevolking van 126,8 miljoen. In 1963 telde het land slechts 153 honderdjarigen (Engels: centenarians). Ter vergelijking: Nederland telt nu meer dan tweeduizend ouderen die tot deze categorie behoren en dat op een bevolking van 17 miljoen.

Japan kent de hoogste levensverwachting ter wereld, 84,2 jaar. Een sterk ras. Kane Tanaka, die aanspraak maakt op de titel ‘oudste vrouw ter wereld’, werd op 2 januari 1903 geboren. Het jaar van de gebroeders Wright met hun eerste pogingen een vliegtuig in de lucht te krijgen en het jaar dat Maurice Garin de eerste Tour de France won. Tanaka dankt haar hoge leeftijd naar eigen zeggen aan het bezoeken van heetwaterbronnen en het eten van snoep; haar dochter stelt echter dat een stressvrij leven er wellicht meer mee van doen heeft.

We kennen Japanners allemaal als kleine, tengere mensen, ogenschijnlijk zonder een grammetje vet aan het lijf. Toch staat het land op de tweede plaats op de lijst van landen met de meeste vestigingen van MacDonald’s. Zwaarlijvigheid kennen ze echter niet. Wat is het geheim van hun ouderdom? Waarom staan er twaalf Japanners in de top twintig van de oudste mensen ter wereld? Zomaar een paar ideeën die door anderen door de jaren heen gelanceerd zijn: Ze eten kleinere porties en meer vis. Ze houden zich aan een vetarm dieet. Ze drinken veel groene thee. Ze bewegen meer. Ze hebben minder stress. Dit laatste valt te betwijfelen. Op het platteland is dit wellicht het geval. Japan prijkt namelijk op de tweede plaats als het gaat om het aantal zelfmoorden (19,5 op de 100.000, bron WHO, Rusland staat op 1). Japan respecteert haar ouderen. Ze vieren er Respect for the Aged Day op de derde maandag van september, een dag waarop iedereen de ouderen in zijn omgeving eert.

In Japan bedacht men fitness op de werkvloer. Werknemers onderbreken hun arbeid om gezamenlijk lichamelijke oefeningen te doen. Autofabrikant Honda stuurde nieuwe lopende band werkers eerst twee weken op fitnesstraining, om hen zo mentaal en fysiek beter bij de les (lees: productiever) te hebben. Ze kennen zelfs een radiostation – Radio Taiso – dat de hele dag muziek uitzendt waarop met behulp van eenvoudige instructies in groepen gefitnest kan worden.

Economisch gezien is er een keerzijde. Het geboortecijfer is dalende, met als gevolg dat een op de vier Japanners ouder is dan 65. Langer doorwerken staat ook hier in het regeringsplan. Laten we het volgende voorbeeld voor ons houden, beste lezer. Mevrouw Misao Shimamura in het landelijke Asuke werkte tot haar 65ste parttime in een hotel. Daarna ging ze fulltime tot haar 85ste als conciërge aan de slag. Haar man, van beroep kapper, kon vanwege ouderdom de schaar niet meer vasthouden en sleet als werknemer zijn laatste jaren aan de benzinepomp. Nu genieten ze beiden van hun oude dag in een bejaardenhuis. Japanners werken dus extreem lang door. Kennelijk hebben ze naast een lichaam dat als een oude diesel blijft doorpruttelen, ook nog eens een andere mentaliteit dan wij.

Japan is een land dat ogenschijnlijk antwoorden biedt voor problemen die wij al hebben of die onvermijdelijk onze kant op komen. De eigenheid van een land, haar bevolking en haar eeuwenoude ingewortelde tradities zijn echter niet zomaar over te nemen. Was de wereld maar zo simpel.