DE KEERZIJDE VAN HET TOERISME

In sommige populaire steden begint men toeristen als een plaag te zien. Zo voelt de Venetiaan zich in z’n eigen stad onder de voet gelopen door het massatoerisme. Nu blijkt dat in Barcelona de gemeente een einde wil maken aan de illegale verhuur van appartementen aan vakantiegangers. Dagelijks zijn er veertig controleurs op pad om verhuurders zonder vergunning op te sporen. Van de zestienduizend aanbieders van vakantie-appartementen zijn er zo’n zevenduizend illegaal. Ook het boekingsplatform Airbnb is hier - wellicht onbedoeld - bij betrokken.

Twee belangen ontmoeten elkaar. Die van de toerist die tijd door wil brengen in het centrum van deze fraaie cultuurstad en er onderdak zoekt en die van de huizeneigenaar die de hoogst mogelijke winst wil behalen. Het basisprincipe van Airbnb (een online platform voor aanbieders van accommodatie in de privésector) berust op een goedaardig uitgangspunt: het samenbrengen van huurder en verhuurder. Accommodatie bij mensen thuis op een slaapbank tegen een laag tarief brengt extra geld in het laatje voor de huiseigenaar en biedt de toerist wat couleur locale. Airbnb beweert dat deze onschuldige gedachte nog steeds hun bedrijfsvoering reflecteert. 'Home sharing levert gezinnen inkomsten op en verspreidt de toerist meer over de stad, zodat er niet alleen in het centrum aan verdiend wordt,’ is de insteek van de uitvoerders van dit in 2008 in San Francisco gestarte initiatief. De hotelbranche ondervindt dus al jaren een oneerlijke vorm van concurrentie.

Maar Barcelona wil ook een stad zijn voor haar bewoners. Een groot aantal van de aangeboden appartementen in het centrum is in het bezit van een relatief klein aantal eigenaars, die azen op winst. Toeristen betalen het vijfvoudige van een lokale huurder. Onder een valse vergunning staan deze appartementen te boek bij Airbnb, die een boete kreeg van € 600 000 voor het adverteren van illegale accommodatie. Om een beeld te geven van hoe de lokale bevolking hier in staat: sinds er in Barcelona een telefoonlijn is opengesteld om illegale verhuur te melden, liep in een jaar tijd het aantal meldingen op van 39 tot 2784. De gemeente gaat verlopen vergunningen voor appartementenverhuur aan toeristen in het centrum niet automatisch meer verlengen.

Ook in andere steden wordt Airnbnb handig gebruikt door sluwe vastgoedjongens. New York doet het idee van home sharing in de ban om de huursector te beschermen. Hierdoor dreigt Airbnb een van hun dierbaarste marktonderdelen te verliezen, Manhattan. Amsterdam is ook niet vrij van deze problematiek.

Voorheen bestond de negatieve publiciteit rondom Airbnb uit berichten over gasten die zich tijdens hun verblijf misdroegen. De organisatie kon die kritiek makkelijk wegwuiven door aan te tonen dat dit slechts een zeer klein aantal verhuurders overkwam. Nu ondervinden ze een duidelijk aanhoudende vorm van kritiek die niet zo makkelijk te weerleggen is. Ofschoon er voor Airbnb ook veel geld binnenkomt, ligt de kern van het probleem niet bij hen. Zij fungeren nog steeds als tussenpersoon; het is niet hun idee om wereldwijd de huursector te ontwrichten.

Het lijkt erop dat het grootkapitaal in al z’n vindingrijkheid elke denkbare winstmarkt infiltreert om z’n slag te slaan. Dat is de mens in de eenentwintigste eeuw. Een grote meerderheid die lijdzaam ondergaat en een zeer kleine minderheid die arrogantie als een deugd ziet en niet denkt in termen van ‘de vrijheid nemen’, maar ‘de vrijheid hebben’. De journalist schrijft erover. Jij en ik lezen er over. En de wereld draait door.